VÌ SAO CHÚNG TA TẬP THỂ DỤC?

Trong cuộc sống hiện đại, "tập thể dục" là một khái niệm đã quá quen thuộc. Chúng ta đổ mồ hôi trong phòng gym, chạy bộ hàng dặm và tham gia các lớp yoga để giữ gìn sức khỏe. Tuy nhiên, theo nhà sinh học tiến hóa Daniel Lieberman, tác giả cuốn sách Exercised, hành vi này là một nghịch lý của thời đại. Ông lý giải rằng, việc vận động để giữ sức khỏe là một hành vi hoàn toàn mới mẻ trong lịch sử tiến hóa của loài người, và để hiểu vì sao chúng ta cần làm điều đó, chúng ta phải nhìn lại quá khứ của chính mình.

I. Những Hiểu Lầm Về Tổ Tiên Của Chúng Ta

Nhiều người có một hình ảnh thoáng đãng về tổ tiên của chúng ta như những "siêu vận động viên". Tuy nhiên, theo Lieberman, đây là một quan niệm sai lầm. Tổ tiên chúng ta không tập thể dục vì đó là một lựa chọn. Họ vận động để sinh tồn—săn bắn, hái lượm, và di chuyển để tìm kiếm thức ăn. Sự vận động của họ là một phần không thể thiếu của cuộc sống hằng ngày, không phải là một hoạt động có mục đích riêng biệt như chúng ta ngày nay.

• Lieberman nhấn mạnh rằng, việc cơ thể con người tiến hóa để trở thành những người chạy đường dài giỏi nhất là một đặc điểm độc đáo. Khoảng hai triệu năm trước, các đặc điểm sinh học như hệ thống ổn định đầu khi chạy đã xuất hiện, cho thấy sự phù hợp của chúng ta với các hoạt động bền bỉ. Tuy nhiên, sự vận động này là để phục vụ cho việc săn mồi và di chuyển, chứ không phải để rèn luyện sức khỏe.

II. Sức Mạnh Của Sự Lười Biếng – Một Lựa Chọn Tiến Hóa

Điều đáng ngạc nhiên là cơ thể chúng ta được tiến hóa để trở nên lười biếng một cách có chiến lược. Trong thời tiền sử, năng lượng là tài nguyên quý giá nhất. Những cá thể nào có thể tiết kiệm năng lượng bằng cách di chuyển ít nhất và nghỉ ngơi nhiều nhất sẽ có lợi thế sinh tồn lớn hơn. Do đó, việc lười biếng không phải là một tật xấu, mà là một cơ chế tiến hóa thông minh.

• Lieberman định nghĩa "tập thể dục" là "hoạt động thể chất tự nguyện vì mục đích sức khỏe và thể lực," khác hẳn với các hoạt động thể chất thông thường trong cuộc sống. Ông chỉ ra rằng, hơn 80% người Mỹ không đạt được mức vận động tối thiểu được khuyến nghị. Lý do chính là thiếu thời gian và sự không thoải mái mà việc tập thể dục mang lại.

III. Đập Tan Các Quan Niệm Sai Lầm Về Vận Động

Lieberman cũng phân tích và bác bỏ một số quan niệm sai lầm phổ biến:

• "Ngồi là kẻ thù mới giống như hút thuốc": Ông cho rằng quan niệm này là sai lệch. Ngồi là một hành vi tự nhiên của con người. Vấn đề không phải là việc ngồi, mà là việc chúng ta trở nên hoàn toàn tĩnh tại và không đan xen các hoạt động vận động nào vào những khoảng thời gian ngồi quá lâu.

  
  

• "Chạy bộ làm hỏng đầu gối": Đây là một quan niệm không có cơ sở khoa học. Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người chạy bộ không có nguy cơ bị viêm khớp cao hơn những người không chạy. Thực tế, các hoạt động thể chất giúp kích thích cơ chế tự phục hồi của các khớp.

IV. Chìa Khóa Để Sống Lâu Hơn và Khỏe Mạnh Hơn

Lieberman nhấn mạnh rằng, cơ thể chúng ta được tiến hóa để duy trì hoạt động thể chất khi về già. Sự vận động kích hoạt các cơ chế sửa chữa và bảo trì ở cấp độ di truyền, giúp chúng ta lão hóa tốt hơn và kéo dài "tuổi thọ khỏe mạnh" (health span), từ đó tăng tuổi thọ tổng thể.

Ông cũng chỉ trích việc "y học hóa" việc tập thể dục, biến nó thành một "liều thuốc" với một "liều lượng tối ưu" duy nhất. Thay vào đó, thông điệp quan trọng nhất là "bất cứ điều gì cũng tốt hơn không có gì." Ngay cả một lượng nhỏ hoạt động thể chất cũng có thể giảm đáng kể nguy cơ tử vong.

Tư liệu: The evolution of laziness: Why humans resist the gym | Daniel Liebermana

Hành trình của bạn bắt đầu từ đây

Việc hiểu rõ mối quan hệ giữa tiến hóa và cuộc sống hiện đại có thể thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về việc tập thể dục. Tập thể dục không phải là một hình phạt hay một nhiệm vụ nặng nề, mà là cách chúng ta duy trì sự hoạt động của một cơ thể được thiết kế để di chuyển, dù mục đích không còn là để sinh tồn nữa. Bằng cách kết hợp vận động vào lối sống hàng ngày, chúng ta không chỉ chống lại bản năng lười biếng mà còn kích hoạt các cơ chế sinh học giúp chúng ta sống lâu hơn và khỏe mạnh hơn.

Khi Cơ Thể Tiến Hóa Của Chúng Ta Đối Đầu Với Cuộc Sống Hiện Đại